BuilderTalk #5: Cùng Polygon vén màn mainnet zkEVM

Polygon là sidechain được thiết kế để giải quyết nhiều vấn đề của Ethereum như khả năng mở rộng, tốc độ giao dịch và phí gas. Thành lập từ năm 2017, Polygon đã trở thành một trong những dự án blockchain có vốn hóa thị trường hàng đầu.

Ngày 27/3, Polygon ra mắt phiên bản beta mainnet của Polygon zkEVM. Điều này đồng nghĩa người dùng và nhà phát triển có cơ hội sử dụng và xây dựng sản phẩm trên layer 2 này, từ đó góp phần hoàn thiện phiên bản chính thức. Tuy nhiên, dự án lưu ý mạng lưới có thể bị trễ hoặc gặp lỗi trong giai đoạn beta.

Trong khi Polygon Proof-of-Stake (PoS) là sidechain, Polygon zkEVM là layer 2 hoạt động trên Ethereum. Nền tảng sử dụng công nghệ zkEVM được phát triển bởi Polygon Labs, bộ phận chuyên nghiên cứu các giải pháp mở rộng quy mô cho Ethereum. Cuộc chiến zkEVM gần đây đã trở nên khốc liệt hơn với sự góp mặt của nhiều dự án khác nhau như Scroll, StarkNet và zkSync.

Cuộc thảo luận tuần này chủ yếu xoay quanh zkEVM và kế hoạch của Polygon cho công nghệ này. Bên cạnh những thành tựu quan trọng, Jack đã chia sẻ một số alpha leak và thế mạnh của họ so với các mạng khác như Immutable và Optimism.

Nhà nghiên cứu DeFi

Sau khi hoàn thành chương trình đại học, Jack từng làm việc tại một số quỹ phòng hộ lớn, qua đó học hỏi thêm về đầu tư và cách các công ty này tận dụng dữ liệu cho hoạt động giao dịch. Năm 2019, DeFi bắt đầu trở nên phổ biến và thu hút sự chú ý của Jack. Với nền tảng tài chính, Jack nhận thấy DeFi có thể mở ra nhiều cơ hội hơn cho anh so với thị trường truyền thống.

Từ đó, anh trở thành nhà nghiên cứu ẩn danh trong một năm rưỡi trước khi chuyển sang công việc toàn thời gian vào cuối năm 2021. Dù hài lòng với môi trường làm việc cũ, anh muốn tiếp xúc nhiều hơn với các DeFi builder, khai phá những vấn đề khó nhằn và tìm ra phương án thực tiễn để giải quyết. Và Polygon là nơi hoàn hảo để Jack thực hiện nguyện vọng đó.

Về cụm từ “builder”, Jack nghĩ rằng bất kỳ ai tham gia và thúc đẩy không gian đều có thể coi là builder. Khi đề cập đến "builder", người nghe thường liên tưởng đến các kỹ sư hay nhà lập trình xây dựng blockchain và phát triển các DApp. Tuy nhiên, mỗi người đều có thể đóng góp cho hệ sinh thái blockchain theo nhiều cách khác nhau.

“Có rất nhiều người đứng sau hậu trường của dự án đó. Họ là những người thực hiện những ý tưởng công nghệ có vẻ điên rồ này và thử nghiệm chúng trong các blockchain DeFi. Chúng tôi cần biến những ý tưởng điên rồ này thành các doanh nghiệp thực sự bền vững”, Jack chia sẻ.

Polygon zkEVM và Polygon POS

Theo Jack, hiện chưa có định nghĩa chính thức nào cho zkEVM. Hiểu một cách đơn giản, zkEVM là sự kết hợp của 2 loại công nghệ khác nhau. Đầu tiên là zk hay zero knowledge, một phương pháp mã hóa xác minh bằng chứng giao dịch. Đối lập với giải pháp zk là optimistic rollups. Tất cả giao dịch optimistic được coi là hợp lệ cho đến khi người xác minh gửi bằng chứng cho thấy có lỗi hoặc hành vi gian lận.

Trong khi đó, zk sử dụng hệ thống mã hóa phức tạp hơn và loại bỏ tất cả nhược điểm của optimistic, bao gồm thời gian chờ 7 ngày. Trong vòng 7 ngày, người xác minh cần gửi bằng chứng chứng minh giao dịch không hợp lệ. Nếu không, giao dịch sẽ được phê duyệt. Mặt khác, zk thông qua giao dịch ngay sau khi bằng chứng được người xác minh chấp thuận. Theo Jack, quá trình này chỉ mất khoảng 30 phút.

Ngoài ra, zk rollups sử dụng ETH làm gas token và kế thừa tính bảo mật của Ethereum. Do đó, Polygon zkEVM được xác định là layer 2, không phải sidechain như mạng lưới MATIC.

Thành phần thứ 2 của zkEVM là EVM - Ethereum Virtual Machine. Về cơ bản, blockchain zk không tương thích với EVM. Để giải quyết vấn đề đó, Polygon đã tạo ra Polygon zkEVM. Công nghệ mới cho phép các nhà phát triển trên Ethereum layer 1 chuyển ứng dụng của họ lên layer 2. Đây là một bước quan trọng khuyến khích các nhà phát triển tham gia vào không gian.

Lấy DeFi làm chủ đạo

Không giống như các mạng lưới layer 1 như Solana, Polygon có cách tiếp cận thực tế hơn với mục tiêu là mở rộng quy mô Ethereum. Để đạt được mục tiêu đó, Polygon ban đầu tạo ra sidechain PoS. Sau một thời gian, dự án nhận thấy công nghệ zkEVM có thể trở thành giải pháp thay thế tuyệt vời cho công nghệ cũ.

“zkEVM là layer 2 có khả năng tương thích tốt hơn với code base EVM hiện tại. Nó có thông lượng tốt hơn và thích hợp với các giao thức DeFi hơn”, Jack cho hay.

Khởi đầu với việc ra mắt zkEVM, họ tin rằng đây sẽ là dự án dài hạn. Dự án hy vọng có thể ứng dụng zk cho mạng lươi PoS hiện tại. Lý do Polygon triển khai zkEVM là hỗ trợ các DeFi builder và giải quyết những vấn đề các ứng dụng này thường gặp phải ở những công nghệ trước.

Các vấn đề bao gồm phí giao dịch theo đợt, phí gas và TPS. Nếu một nghìn giao dịch được thực hiện trong 1h, TPS trên zkEVM sẽ thấp hơn so với khi có mười nghìn giao dịch trong 1h. Nguyên nhân không phải thông lượng mạng bị tắc nghẽn mà là do cách thức xử lý giao dịch theo đợt trên zkEVM.

Vì zkEVM hoạt động trên cầu nối LX-LY, nền tảng được vận hành hoàn toàn bằng các hợp đồng thông minh. Mục tiêu của họ là giảm việc giả định giao dịch hợp lệ (trust assumption) đến mức tối thiểu.

Polygon đang làm việc với một số dự án hàng đầu cũng như các dự án mới. Các dự án này có khả năng sẽ ra mắt token và thu hút cộng đồng cùng xây dựng hệ sinh thái DeFi mạnh mẽ. Mạng lưới sẵn sàng chào đón tất cả mọi người, dù là DeFi builder, người dùng nhỏ hay tổ chức lớn.

“Bạn muốn tạo thanh khoản và cho vay có đòn bẩy (leverage lending). Bất cứ thứ gì on-chain sẽ có mặt trên zkEVM. Và rất nhiều ứng dụng cũng như blockchain đang chung tay cùng cải thiện rào cản UX đó”, Jack chia sẻ với Coin98.

Về việc tích hợp chuỗi PoS vào chuỗi zkEVM, Jack chỉ ra rằng nhiều cơ sở hạ tầng đã được xây dựng trên PoS. Do đó, anh nghĩ rằng hiện Polygon PoS chưa có nhu cầu chuyển sang zkEVM. Jack khẳng định điều đó có thể xảy ra trong tương lai nhưng trước mắt họ chưa có kế hoạch triển khai. Trong tương lai, zkEVM sẽ gần như hoàn toàn tập trung vào DeFi.

“Nếu bạn xem qua một số diễn đàn quản trị DeFi blue-chip, tôi đã gửi vài đề xuất quản trị thông qua quy trình DAO để các blue-chip này chuyển sang zkEVM”, Jack tiết lộ, song không nói rõ tên dự án.

Nhận xét về các blockchain zkEVM khác, anh tôn trọng tất cả đối thủ cạnh tranh vì zkEVM rất khó xây dựng. Polygon sẽ chỉ tập trung tạo ra giải pháp tốt nhất cho người dùng. Đầu tiên là phát triển cầu nối nhanh, dễ sử dụng và ít trust assumption. Bất kỳ token nào có mặt trên L1 đều có thể được chuyển trực tiếp tới L2.

Polygon mong muốn zkEVM của họ tương thích hoàn toàn với EVM. Theo Jack, vấn đề đôi khi sẽ phát sinh khi nhà phát triển sao chép và dán code base EVM vào zkEVM. Khi nhà phát triển di chuyển code base, họ sẽ mất chưa đến một ngày để kích hoạt chúng trên Polygon zkEVM. Jack nhận định một số L2 khác hiện mất nhiều thời gian hơn.

Thành tựu của Polygon zkEVM

Ông Jack cho biết vị thế của Polygon zkEVM khác hoàn toàn so với những đối thủ khác. Các dự án zkEVM khác có thể triển khai token từ đó đưa ra chương trình incentive cho người dùng. 

Trong khi đó, Polygon là một công ty đã hoàn thiện, phát triển zkEVM với rất ít token để triển khai chiến lược tương tự. Do đó, việc phải làm là xây dựng sản phẩm mà mọi người muốn sử dụng trong thời gian dài. 

“Đó là lý do tại sao chúng tôi quay sang xây dựng hệ sinh thái tài chính phi tập trung chiến lược” Jack cho biết. 

Hiện có hơn 4 triệu USD đã được chuyển qua cầu nối tới zkEVM và 14,000 người dùng đang sử dụng zkEVM Polygon. Về phần tốc độ, Polygon zkEVM sẽ không đạt mức 100 TPS khi không có nhiều giao dịch. Tuy nhiên, con số này sẽ liên tục tăng liên theo thời gian. 

Số lượng ứng dụng cũng liên tục tăng lên. Polygon đang tích cực hợp tác với các đội ngũ DeFi để có thể thu hút nhiều TVL, người dùng và giao thức triển khai trên mạng lưới. 

“Bắt đầu với tính năng cơ bản như swap, cầu nối giúp người dùng có thể di chuyển tài sản từ L1, L2 khác và CEX đến với zkEVM. Từ đây, bạn có thể xây dựng nền tảng cho vay, thanh khoản và giao dịch khác nhau. Khi tất cả tính năng lõi được hoàn thành, mọi người sẽ có thể xây dựng trên đó. Họ sẽ bắt đầu các xu hướng mới dựa trên nền tảng đã được dựng sẵn”, Jack nói về kế hoạch sắp tới của Polygon zkEVM. 

Hiện tại, Polygon ở giai đoạn 1. Trong một hoặc 2 tháng tới, dự án sẽ tập trung vào các mảng cốt lõi. Khi tất cả hoàn thành, sẽ có nhiều dự án tài chính phi tập trung hơn xuất hiện. 

Q&A Section 

Tương lai của Polygon zkEVM 

Kế hoạch cho zkEVM là gì?

Điều quan trọng nhất hiện tại là hoàn thiện cơ sở hạ tầng DeFi cho vay như Compound, Aave, SushiSwap, Uniswap và nền tảng cầu nối như Hop, Synapse,etc. Khi tất cả hoàn thành, chúng tôi sẽ sẵn sàng cho EVM. 

Ngoài ra, ở mặt công nghệ, chúng tôi cũng giải quyết các vấn đề khác nhau với mạng lưới Ethereum Mainnet. Cuối cùng chính là áp dụng công nghệ trên nền tảng Polygon. zkEVM không phải là sản phẩm duy nhất của chúng tôi. Chúng tôi sẽ bắt đầu kết nối công nghệ zk vào chuỗi sidechain POS để tăng tốc độ, tính tin cậy và độ an toàn. 

Tiếp theo chính là sử dụng công nghệ zkEVM để xây dựng supernet. Thông thường, sàn dex luôn muốn chạy trên nền tảng layer 2 của riêng họ. Họ hoàn toàn sử dụng công nghệ zkEVM để xây dựng trên mạng lưới của chúng tôi. Nhiều người nghĩ việc này sẽ phải mất 3 đến 5 năm nhưng chúng tôi có thể rút ngắn trong 18 tháng. 

Điểm khác nhau giữa Polygon zkEVM và Immutable zkEVM là gì? 

Không có điểm khác biệt. Immutable đã thành công trong việc nắm giữ thị trường NFT gaming. Dự án của họ có những tính năng tuyệt vời như miễn phí giao dịch, cơ sở hạ tầng ví. Họ đang tìm cách để có thể tiến thêm một bước khi kết hợp công nghệ tối tân hơn. Và họ muốn xây dựng zkEVM. Ngoài ra, chúng tôi có mối quan hệ tốt với các studio gaming. Polygon sẽ là mảnh ghép còn thiếu cho họ. 

Hiện tại bạn có kế hoạch thúc đẩy phát triển nào không?

Hiện tại, chúng tôi không triển khai bất kỳ chương trình incentive. Việc một blockchain thành công không hoàn toàn phụ thuộc vào cách mà dự án quăng tiền vào dự án. Nếu chúng tôi đưa ra chương trình trên, dự án sẽ xây dựng vì tiền chứ không phải điều mà họ tin tưởng. 

Kế đến, bạn sẽ phải tốn nhiều thời gian quyết định ai sẽ nhận được tiền thay vì việc làm việc với builder để giúp họ kết nối với đúng đối tác trong hệ sinh thái. Tôi có thể dùng 8 tiếng một ngày để nói chuyện với các dự án, giúp họ tìm ra cách để thành công, kết nối với các nhà tạo lập thị trường, quỹ đầu tư, nhà tạo thanh khoản cũng như các dự án khác để tạo thêm nhiều ứng dụng. Trong dài hạn, những điều trên sẽ có nhiều giá trị hơn là cấp tiền cho họ tự phát triển.

Quá trình phát triển của Polygon zkEVM 

Tại sao Polygon lại chọn zkEVM thay vì Optimistic Rollups?

Chúng tôi đã đánh giá Optimistic Rollups. Về cơ sở hạ tầng DeFi, chúng tôi có cần đầu tư thời gian cho nó không?

Đầu tiên, đây là mảng đã bảo hòa. Arbitrum đã đáp ứng nhu cầu của thị trường trong khi Optimism đã đáp ứng nhu cầu mở rộng với Base. Ngoài ra, nhiều chuyên gia đã bảo với tôi rằng zkevm tốt hơn, an toàn hơn và có khả năng mở rộng hơn. 

Câu trả lời đã quá rõ ràng. Tại sao chúng tôi phải cạnh tranh trong thị trường bảo hòa trong trung hạn trong khi chúng tôi có thể xây dựng sản phẩm ở một xu hướng mới? 

Bạn đã nhận ra khó khăn gì trước và sau khi xây dựng zkEVM? 

Vitalik  đã từng nghĩ cần 3 đến 5 năm để hoàn thành nó. Sản phẩm của Polygon đã được hoàn thành sớm hơn, từ 12 đến 18 tháng. Cùng với đó, hàng loạt vấn đề khác nhau đã xảy ra như việc giải quyết vấn đề tương thích EVM, tìm cách để mở rộng quy mô blockchain cũng như giao tiếp crosschain. 

Không chỉ Polygon mà những layer 2 zkEVM khác đều tìm cách khác nhau để giải quyết chúng. Trong ngắn hạn, chúng tôi không thể biết được cách nào tốt nhất. Thời gian sẽ trả lời và chúng tôi hoàn toàn có thể thay đổi để đảm bảo sản phẩm của chúng tôi sẽ tốt nhất. 

Điều quan trọng tiếp theo là hoàn thành cầu nối zkEVM với chuỗi POS, tìm ra cách để liên lạc giữa POS và zkEVM, tìm ra cách để người dùng tiếp cận supernet.

Phân mảnh thanh khoản là một trong những vấn đề lớn nhất. Polygon có nhiều mạng lưới khác nhau và nhiều layer 2 khác cũng vậy. Chúng tôi sẽ đẩy mạnh công việc BD cũng như hỗ trợ builder với giá trị thực tế. Điều này sẽ giúp mọi ngưới làm việc với Polygon cảm thấy mình được hỗ trợ.  

Polygon sẽ là một blockchain mà người dùng hướng đến vì nhu cầu đặc biệt chỉ có ở nền tảng. 

Alpha leak trong hệ sinh thái Polygon

Có một dự án với tên gọi Dovish hiện đang hoạt động trên zkEVM Polygon. Họ sẽ triển khai token vào thời điểm nào đó. Hãy chú ý. 

Đọc thêm: BuilderTalk #4: Stride và cuộc hành trình trên Cosmos