Hồng bao đang tiến vào Web3 như thế nào?
Từ lâu, lì xì hay mừng tuổi đã là phong tục không thể thiếu trong dịp Tết của các quốc gia châu Á như Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc hay Singapore. Vì vậy, nhiều gã khổng lồ công nghệ đã sớm tạo ra khái niệm hồng bao kỹ thuật số (virtual hongbao) để thu hút người dùng. Dù ở xa hay đơn giản là không có tiền mặt, người dùng vẫn có thể dễ dàng gửi lộc đến cho người thân, bạn bè.
Năm 2014, WeChat, ứng dụng nhắn tin phổ biến nhất Trung Quốc, lần đầu giới thiệu tính năng lì xì trực tuyến. Tính năng hồng bao của WeChat gồm có 2 chế độ. Người dùng có thể kết nối thẻ ghi nợ với ví WeChat để gửi tiền lì xì cho một người duy nhất. Ngoài ra, họ cũng có thể chia khoản tiền thành nhiều bao với số tiền khác nhau và gửi cho nhiều người.
Mỗi người sẽ nhận bao lì xì có giá trị ngẫu nhiên và cố “mở” những phong bao đó nhanh hơn người khác. Những ai không kịp mở trong số lượt giới hạn sẽ nhận bao rỗng. Tuy nhiên, người mở lì xì đầu tiên không phải lúc nào cũng nhận được số tiền lớn nhất.
Ngay cả khi không trực tiếp cầm bao lì xì, người nhận vẫn có thể trải nghiệm cảm giác phấn khích khi lật mở ngẫu nhiên hồng bao với các đồ họa đẹp mắt như vậy.
Tính năng này trở nên phổ biến trong cộng đồng người sử dụng di động tại Trung Quốc. Chỉ trong 2 ngày đầu của Tết Nguyên Đán 2014, khoảng 20 triệu hồng bao trực tuyến đã được gửi đi bởi hơn 5 triệu người dùng.
Ý tưởng độc đáo của WeChat lúc bấy giờ đã đưa bao lì xì kỹ thuật số lên bản đồ công nghệ Trung Quốc. Chứng kiến thành công rực rỡ của nhà Tencent, hàng loạt công ty lớn khác như Baidu và Alibaba cũng gia nhập đường đua.
Bắt tay với gã khổng lồ truyền thông Sina Weibo, Alibaba đã khởi động chiến dịch quảng bá “Let Hongbao Fly 2015”. Tuy không thành công vang dội như WeChat, chiến dịch này cũng đã ghi nhận 240 triệu hồng bao trong đêm giao thừa 2015. Đồng thời, trong vòng 9 ngày, 2 công ty đã phát tiền và phiếu giảm giá cho người dùng với tổng giá trị 600 triệu CNY.
Tết 2016, Baidu tiếp nối những bước đi của 2 đối thủ nhằm khuyến khích người dùng sử dụng ví Baidu. Baidu tự hào rằng người dùng đã gửi khoảng 4.2 triệu bao lì xì với giá trị lên tới 300 triệu CNY.
Ngày nay, WeChat Pay và Alipay được sử dụng hàng ngày cho dịch vụ taxi, giao đồ ăn, nạp thẻ xe buýt. Chỉ sau 3 năm, thanh toán di động trở thành một phần không thể thiếu của khoảng một nửa dân số Trung Quốc (hơn 500 triệu người). Và phần lớn trong số họ đã biết về thanh toán di động thông qua các dịch vụ hồng bao trực tuyến.
Không quá lời khi nói WeChat được xây dựng trên sự thành công của lì xì trực tuyến. Nếu không có hồng bao, WeChat sẽ không phổ biến được như ngày nay
Sau mỗi năm, những tập đoàn lớn này lại kiếm tìm những phương thức sáng tạo để làm mới tính năng hồng bao. Và không chỉ Trung Quốc, xu hướng hồng bao trực tuyến cũng nhanh chóng lan rộng ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là những nước có đông cộng đồng người Hoa như Singapore.
Năm 2015, DBS, ngân hàng lớn nhất Singapore ra mắt chức năng "eAng Bao" (cách gọi hồng bao trong tiếng Phúc Kiến) trên dịch vụ thanh toán di động PayLah. Bấy giờ, DBS tiết lộ gần 20% giao dịch gửi tiền trong dịp Tết Nguyên Đán là thông qua e-hongbao.
Điều này cho thấy hình thức lì xì trực tuyến đã được người dân Singapore đón nhận từ những ngày đầu. Qua mỗi năm, số lượng hồng bao điện tử được người dân nước này vẫn không ngừng tăng lên. Trong đêm giao thừa và mùng 1 năm 2023, tổng số tiền được nạp vào thẻ quà tặng QR của DBS đạt khoảng 5 triệu USD, tăng 40% so với năm 2022.
Chia sẻ với Strait Times, Jelyn Chew (44 tuổi) bắt đầu sử dụng tính năng eAng Bao “vì tò mò”, nhưng ngày càng đánh giá cao sự tiện lợi tính năng này mang lại.
“Ban đầu, chúng tôi lo lắng hồng bao trực tuyến sẽ không được đón nhận và chỉ được tặng cho người trẻ tuổi, hiểu biết về công nghệ hơn. Nhưng giờ thì ngày càng có nhiều người sử dụng ngân hàng số. Chúng tôi thậm chí có thể chỉ cho bố mẹ cách gửi lì xì trực tuyến", Chew tiết lộ.
Tại Việt Nam, lì xì trực tuyến nói chung được phổ biến rộng rãi. Từ tính năng chuyển tiền đơn giản, MoMo đã phát triển thành chiến dịch lì xì độc đáo gắn với thiệp và câu chúc. Nhiều ứng dụng ví khác như Viettel Money và ZaloPay cũng nối gót MoMo ra mắt tính năng gửi lì xì cho người dùng.
Đến nay, gần như mọi ứng dụng mobile banking đều triển khai các chương trình lì xì tương tự trước thềm Tết Nguyên Đán. Điều này đã thúc đẩy xu hướng thanh toán không tiền mặt trong nước và mở ra cơ hội cho chuyển tiền trên blockchain phát triển trong tương lai.
Từ 2023, Coin98 Super Wallet cũng đã ra mắt tính năng “Red Envelope” tương tự các ứng dụng truyền thống. Người dùng có thể gửi C98, USDT và BUSD cho một người hoặc một nhóm người. Người gửi cũng có thể đính kèm lời nhắn và “thiệp” mừng năm mới cho đối phương.
Dịp Tết Giáp Thìn, Coin98 Super Wallet công bố sự kiện “Multichain of Luck 2024” để lì xì cho cộng đồng. Như Interlock đưa tin, người chơi mỗi ngày sẽ có 3-9 lượt mint NFT từ bộ sưu tập Hotdrops Multichain of Luck 2024. Tùy theo NFT họ “bốc thăm” được, người dùng sẽ có những phần thưởng khác nhau với tổng giá trị 46,250 USD.
Chẳng hạn, người tham gia nhận 2 USD C98 nếu “bốc thăm” được 3 con vật trùng nhau. Nếu sở hữu bộ 3 “Mùi Hợi Mão”, giải thưởng sẽ là 5 USD C98. Những ai tập hợp đủ 12 con giáp sẽ cùng chia sẻ pool thưởng 8,000 USD C98 vào cuối sự kiện.
Một lần nữa, Trung Quốc trở thành quốc gia đi đầu xu hướng công nghệ. Khi đại dịch COVID-19 bùng phát, lì xì trực tuyến càng trở thành hình thức được cộng đồng ưa chuộng để duy trì nét truyền thống một cách an toàn. Chính phủ Trung Quốc đã tận dụng thời điểm này để phổ biến đồng nhân dân tệ kỹ thuật số (e-CNY).
Hiện tại, Alipay và WeChat Pay đều đã hỗ trợ e-CNY, cho phép e-CNY tận dụng cơ sở người dùng rộng lớn của các ứng dụng. Phong bao lì xì e-CNY có thể được chia sẻ qua Alipay, WeChat và QQ, nền tảng xã hội phổ biến khác của Tencent.
Năm 2021, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) đã cùng chính quyền địa phương phát hồng bao chứa e-CNY tại Bắc Kinh, Thượng Hải, Thâm Quyến, Thành Đô, Hùng An, Tô Châu và các địa điểm gần Thế vận hội Mùa đông 2022. Trong đó, Bắc Kinh phát 10 triệu e-CNY, mỗi bao lì xì chứa khoảng 200 nhân dân tệ.
Cũng trong dịp Tết, e-CNY tích hợp hợp đồng thông minh thông qua Meituan, ứng dụng cung cấp dịch vụ bán lẻ và giao đồ ăn. Khi người dùng mua hàng, hợp đồng thông minh sẽ tìm kiếm từ khóa và mặt hàng nhất định trong đơn hàng. Nếu giao dịch mua khớp với từ khóa cho ngày hôm đó, người dùng sẽ được tham gia rút thăm và nhận một phần hồng bao chứa 8,888 nhân dân tệ (khoảng 1,300 USD).
Những chiến lược trên cho thấy Trung Quốc không chỉ đặt mục tiêu phổ biến e-CNY trong nước mà còn muốn giới thiệu loại tiền tệ này ra quốc tế. Trung Quốc có khả năng sẽ bình thường hóa khái niệm hồng bao tiền mã hóa giống như họ từng làm với hồng bao trực tuyến trước đây.
Đây sẽ là bước đệm đưa blockchain phổ biến rộng rãi trong đại chúng, đặc biệt là khi nhiều dự án đã sớm triển khai hồng bao Web3.
Tháng 7/2022, Binance ra mắt chương trình Gift Card (thẻ quà tặng) và tích cực đẩy mạnh chương trình vào dịp Tết Nguyên Đán. Tháng 12, số lượng thẻ quà tặng crypto được người dùng gửi cho bạn bè và gia đình đã tăng 740% so với mức trung bình trong năm. Binance cho biết 70% người đổi thẻ quà tặng trong chiến dịch tháng 12 là người dùng mới.
Tại Singapore, sàn Crypto.com và nền tảng quản lý tài sản Cobo đã ra mắt tính năng tặng quà phong bì đỏ vào năm 2018. Từ năm 2018 đến năm 2020, Cobo tiết lộ đã airdrop 785 hong bao cho người dùng. Tết năm 2023, công ty tiếp tục tặng ngẫu nhiên hồng bao cho những người dùng trung thành.
"Khi tiền mã hóa bùng nổ, người dùng sẽ nhân thêm niềm vui khi nhận được những hồng bao này", Discus Fish, đồng sáng lập của Cobo chia sẻ.
Đặc biệt, hồng bao không chỉ giới hạn trong dịp năm mới. Người Trung Quốc lì xì cho nhau để ăn mừng mọi ngày vui như sinh nhật, đám cưới hay trúng tuyển đại học.
Như vậy, tặng quà trực tuyến không nhất thiết chỉ dành cho dịp Tết hay gói gọn trong văn hóa Á Đông. Đó có thể là bất kỳ ngày lễ nào, từ Giáng Sinh, lễ Tạ Ơn cho đến Valentine. Năm 2017, Starbucks từng hỗ trợ người dùng mua tặng coffee cho bạn bè dưới dạng hồng bao thông qua WeChat. Khách hàng Starbucks không chỉ có thêm cách tặng quà đơn giản, thú vị mà còn giúp giới thiệu thêm người dùng cho hãng cà phê.
Các dự án crypto có thể đưa ra những chiến lược marketing khác nhau để hưởng ứng tinh thần lễ hội. Chẳng hạn, năm 2021, Coin98 Super Wallet từng tổ chức sự kiện “Coin98 X-mas Party” để người dùng kiếm phần thưởng thông qua các nhiệm vụ đơn giản như giao dịch hay giới thiệu ứng dụng cho bạn bè.
Tháng 11/2022, khi mùa World Cup đến, nhiều sàn giao dịch đã mở chiến dịch khuyến khích giao dịch fan token đại diện cho các đội bóng. Trong khi Binance khởi chạy chương trình Binance Football Fever 2022, OKX có Football Festival để người hâm mộ bóng đá có thể mint miễn phí NFT tương ứng với đội bóng họ yêu thích.
Điều này cho thấy các dự án blockchain đã có sự nhạy bén trong các dịp đặc biệt nhằm gây chú ý với cộng đồng. Nếu đạt được thành công giống như hồng bao ở Trung Quốc, họ không chỉ có cơ hội chạm đến tệp người dùng Web3 còn có thể mở rộng đến nhóm người dùng Web2.5.