Dự án SocialFi chật vật tìm chỗ đứng trong 2023
Mạng xã hội Web3 là một trong những từ khóa được nhắc đến nhiều nhất ở nửa sau năm 2023. SocialFi mang đến giải pháp thay thế hứa hẹn cho các nền tảng truyền thông xã hội hiện có. Người dùng không chỉ có thêm quyền kiểm soát tài khoản mà còn có cơ hội kiếm tiền từ nội dung của mình.
Theo báo cáo của DappRadar, các ứng dụng mạng xã hội Web3 đạt trung bình 250,760 người dùng hoạt động hàng ngày, tăng 518% so với 2022. Những dự án nổi bật trong mảng này có thể kể đến friend.tech, Lens Protocol và Galxe.
Dù chỉ chiếm 2% tỷ lệ vốn hóa thị trường, Social là lĩnh vực duy nhất tăng trưởng đáng kể trong quý II. Thời gian này, SocialFi có khối lượng giao dịch lớn một phần nhờ các thợ săn airdrop trên layer 2.
Đến quý III, các dự án mạng xã hội phi tập trung mới bước vào đỉnh cao của 2023. Tháng 8, dự án friend.tech đã gây bão cộng đồng ngay khi vừa ra mắt trên layer 2 Base. Ứng dụng cho phép người dùng token hóa tài khoản Twitter và mua "cổ phần" (share) của người khác. Nếu sở hữu cổ phần của ai đó, người dùng có thể nhắn tin riêng với chủ tài khoản.
Trong 24h đầu hoạt động, friend.tech ghi nhận 2 triệu USD khối lượng giao dịch và 103,000 USD doanh thu. Một tuần sau, phí giao dịch trong vòng 24h của nền tảng đã cán mốc 1 triệu USD, vượt qua Uniswap lọt top 3 dự án tiền mã hóa tính theo phí giao dịch.
Sau 2 tháng, friend.tech đã thu về hơn 21 triệu USD. Do doanh thu dự án chiếm 5% giá trị giao dịch, tổng khối lượng giao dịch trên nền tảng ước tính vượt 400 triệu USD.
Không chỉ tăng mạnh về doanh thu, friend.tech còn xây dựng nền tảng người dùng ấn tượng. Trong chưa đầy 2 tháng, friend.tech đã đón hơn 300,000 tài khoản duy nhất. Theo nhóm nghiên cứu Messari, dù số lượt giữ chân người dùng giảm, tỷ lệ giữ chân của friend.tech ở giai đoạn đầu vẫn vượt qua các đối thủ Web2.
Theo dự án, nhiều người dùng thường dành 30 phút xem tin nhắn và lướt ứng dụng. Điều này cho thấy người dùng thực sự quan tâm đến trải nghiệm xã hội trên ứng dụng Web3.
Thành công ban đầu của friend.tech là do nền tảng cho phép các nhà sáng tạo kiếm tiền từ nội dung và tạo ra giá trị từ kết nối của cộng đồng. Ngoài ra, yếu tố tài chính của nền tảng cũng giúp thúc đẩy tương tác của cộng đồng khi người dùng tìm cách trao đổi Key để kiếm lợi nhuận và thu thập điểm thưởng với hy vọng nhận airdrop.
Nhiều bản sao của friend.tech đã nhanh chóng xuất hiện. Một số dự án điển hình là Stars Arena trên Avalanche, Friendzy và hub3 trên Solana, post.tech trên Arbitrum và Friend3 trên BNB Chain.
Sự phát triển nhanh chóng của friend.tech thể hiện sự quan tâm to lớn đến SocialFi và cho thấy cộng đồng đang sẵn sàng thử nghiệm các ứng dụng mới kết hợp các yếu tố tương tác và kiếm tiền. Cách tiếp cận mới của friend.tech có thể là usecase cho các dự án đang tìm cách xây dựng thế hệ mạng xã hội phi tập trung tiếp theo.
Dù vậy, chỉ sau hơn 2 tuần hoạt động, friend.tech đã không thể duy trì sức tăng trưởng như giai đoạn đầu. Theo dữ liệu Dune Analytics, số giao dịch, người mua, người bán, và khối lượng giao dịch đều giảm sâu hơn 90% với mức đỉnh hồi tháng 9 và vẫn chưa phục hồi. Điều này không hẳn là dấu chấm hết cho friend.tech mà là cơ hội để các dự án SocialFi nói chung cải thiện mô hình hoạt động.
Hiện vẫn còn quá sớm để xác định các nền tảng SocialFi như friend.tech có thể hồi phục trong năm 2024 hay không. Con át chủ bài tiềm năng của friend.tech là hệ thống tích điểm, đặc biệt là khi nhiều người kỳ vọng dự án sẽ sớm airdrop token.
Chứng kiến hàng loạt chỉ số của friend.tech lao dốc, nhiều chuyên gia và KOL đã dự đoán trước cái kết cho mạng xã hội này. Trên trang Twitter cá nhân, Lisandro Rodriguez, nhân viên quản lý rủi ro thanh toán của Coinbase, cho rằng nền tảng này đã "chết" do tham lam và vận hành yếu kém.
Chuyên gia marketing Web3 @Legendary_NFT chỉ ra sự tương đồng giữa friend.tech với ứng dụng xã hội BitClout. Dựa trên cơ chế phi tập trung, BitClout cho phép người nổi tiếng tạo ra Creator Coin tượng trưng cho danh tiếng và giá trị của bản thân. Cộng đồng có thể mua những Creator Coin này để hưởng đặc quyền từ người nổi tiếng.
Càng về sau, cộng đồng càng lo ngại về quyền riêng tư và nguy cơ lừa đảo. Trước khi ra mắt, BitClout đã tải sẵn 15,000 người có ảnh hưởng hàng đầu từ Twitter lên nền tảng, tức là người dùng có thể mua bán token của người nổi tiếng ngay cả khi họ chưa tham gia BitClout.
Alex Valaitis, cựu nhân viên BitClout, cho biết friend.tech không thể duy trì sức hút bền vững do mô hình hoạt động thiếu sáng tạo. Valaitis cho rằng 90% ý tưởng của friend.tech được vay mượn từ BitClout. Ngoài ra, ông nhận định sai lầm khác của friend.tech là xây dựng trên layer 2 Base, vốn không có khả năng lưu trữ số lượng lớn hồ sơ và nội dung từ Twitter.
Ngày 5/2, Vitalik Buterin, đồng sáng lập Ethereum cũng đã nhận xét về friend.tech và các mạng xã hội Web3 hiện tại. Theo ông, friend.tech thất bại là do sử dụng mô hình đầu cơ để lôi kéo người dùng. Trái lại, Buterin tin rằng Lens và Farcaster sẽ tồn tại “ít nhất 4 tháng đến 1 năm nữa”.
Dự án GameFi dở cần đầu cơ vì họ kém thú vị. Nhưng đã là game thì phải vui, dù là game blockchain đi chăng nữa. Mạng xã hội crypto cũng vậy.
Farcaster là giao thức social graph tập trung hàng loạt ứng dụng mạng xã hội phi tập trung. Không giống như friend.tech, ứng dụng trên Farcaster hoạt động tương tự các trang truyền thông xã hội tiêu chuẩn, song nâng cao quyền riêng tư, chống kiểm duyệt và ít bot hơn.
Những giao thức nổi tiếng từ trước như Farcaster và Lens đã và đang xây dựng các tính năng mới để phát triển lâu dài. Trong giai đoạn này, các nhà phát triển chú trọng đến tính phi tập trung và tương tác của cộng đồng.
Lens Protocol là giao thức cung cấp các giải pháp thiết lập mạng lưới xã hội (social graph) cạnh tranh với những gã khổng lồ truyền thông xã hội như Facebook và Twitter. Ra mắt trên Polygon vào tháng 5/2022, hiện có hơn 110,000 hồ sơ mạng xã hội và hàng trăm ứng dụng trên Lens.
Tháng 11/2023, Lens ra mắt mainnet phiên bản V2 với nhiều tính năng mới, chẳng hạn như block (chặn nhau) on-chain. Ngoài ra, bản nâng cấp cho phép người dùng tương tác thông qua trang cá nhân thay vì địa chỉ ví.
Lợi nhuận từ hoạt động "mint" và "collect" sẽ được tích lũy trực tiếp vào hồ sơ. Ví dụ, chủ sở hữu NFT CryptoKitty có thể sở hữu hồ sơ Lens, theo dõi các CryptoKitty holder khác và đăng tải nội dung trên nền tảng.
Thay đổi quan trọng khác của Lens V2 là tính năng "Open Actions". Đây là cập nhật cho phép hợp đồng bên ngoài có thể tương tác trực tiếp với các bài đăng trên Lens. Do đó, người dùng có thể mint NFT trên OpenSea trực tiếp từ các nội dung đăng tải trên nền tảng của Lens. Bằng cách này, Lens có thể tăng khả năng kết hợp với các DApp và cung cấp cho các nhà phát triển công cụ linh hoạt hơn.
Bên cạnh Lens, Farcaster cũng có nhiều bước tiến lớn. Tháng 10/2023, Farcaster chuyển sang mô hình permissionless, tức mở đăng ký cho mọi người dùng. Trước đó, Farcaster chỉ cho phép người dùng mới tham gia nền tảng thông qua link mời. Kể từ khi đổi sang mô hình mới và Optimism ra mắt mainnet, hoạt động trên Farcaster đã tăng trưởng mạnh.
Đáng chú ý, ngày càng nhiều người dùng tương tác trên tính năng Cast của Farcaster. Giống như Tweet và Direct Message của Twitter, Cast và Direct Cast nơi để người dùng đăng bài và gửi tin nhắn đến tài khoản khác. Sau khi suy giảm vào tháng 9, lượt tương tác trên Farcaster hồi phục và lập đỉnh mới vào tháng 11. Trung bình mỗi ngày nền tảng ghi nhận 7.3 nghìn cast và 20.6 nghìn reaction.
Sau khởi đầu mạnh mẽ, hoạt động trên các nền tảng SocialFi nhìn chung đã phần nào hạ nhiệt. Từ tháng 10, khối lượng giao dịch hàng ngày trên một số nền tảng SocialFi đã có xu hướng giảm. Vào thời kỳ đỉnh cao vào tháng 9, khối lượng giao dịch hàng ngày đạt 20 triệu USD nhưng phần lớn lại thấp hơn mốc 1 triệu USD trong suốt tháng 12. Friend.tech vẫn chiếm áp đảo khối lượng giao dịch.
Trong thời kỳ đỉnh cao, SocialFi đặc biệt mở rộng hoạt động ở Đông Á và Ấn Độ. Các dự án như XCAD Network, Avive Profile NFTs và Post.tech Profile đã đạt được cơ sở người dùng đáng kể, chứng minh mức độ liên quan ngày càng tăng của phương tiện truyền thông xã hội phi tập trung trên toàn cầu.