Airdrop có thực sự cần cho dự án?
Chỉ trong 9 tháng, một startup công nghệ đã có hơn 1 triệu người dùng và TVL hơn 4 tỷ USD. Họ đã đạt được những con số đó với ngân sách marketing là 264 triệu USD thông qua hoạt động airdrop. Công ty nói trên có tên là Uniswap, dự án thành công nhất trong việc phát triển người dùng bằng hình thức airdrop.
So sánh với Uniswap, Twitter đạt được khoảng 1 triệu người dùng đầu tiên vào năm 2008, gần 2 năm sau khi ra mắt. Việc một công ty mới có thể đạt được những cột mốc mà một công ty truyền thống phải mất nhiều thời gian hơn đáng kể để có được cho thấy airdrop có sức ảnh hưởng lớn như thế nào trong thị trường blockchain.
9 USD đổi lấy 1 người dùng
“Airdrop có thể coi như là chi phí thu hút khách hàng”, Alex Gedevani, nhà nghiên cứu thuộc Delphi Digital nhận xét.
Không thể phủ nhận các đợt airdrop đã tạo tiếng vang cho nhiều dự án tiền mã hóa ở giai đoạn đầu. Trong số đó, Uniswap được coi là có chiến dịch airdrop thành công nhất vì vừa mang lại phần thưởng giá trị cho cộng đồng, vừa tăng trưởng mạnh sau sự kiện airdrop.
Tháng 9/2020, Uniswap đã phân phối token UNI cho hơn 250,000 người dùng sớm trên nền tảng. Mỗi người dùng đủ điều kiện nhận 400 UNI với tương đương 1,200 USD.
Để biết hiệu quả marketing của Uniswap, ta có thể phân tích chi phí Uniswap bỏ ra. Chiến dịch phân phối khoảng 88 triệu token, tương đương kinh phí 264 triệu USD. Kể từ đợt airdrop tháng 9/2020, tổng phí giao dịch là 1.2 tỷ USD. Trong đó, người dùng airdrop đã tạo ra khoảng 17% phí giao dịch tích lũy, mang về khoảng 208 triệu USD sau gần 2 năm.
Trước khi airdrop, TVL nền tảng ổn định ở mức 915.53 triệu USD. Một tháng sau airdrop, TVL của Uniswap đã tăng hơn 3 lần lên 2.92 tỷ USD. Bên cạnh đó, khối lượng giao dịch trên Uniswap đã tăng hơn gấp đôi từ 1.8 tỷ USD (tháng 9/2020) lên 3.8 tỷ USD (tháng 3/2021).
Như vậy, trong vòng chưa đầy một năm, tổng vốn hóa thị trường của UNI đã đạt hơn 17 tỷ USD, tăng gấp 30 lần so với khi vừa ra mắt.
Về số lượng người dùng, kinh phí 264 triệu USD đã giúp Uniswap đạt được 1 triệu người dùng trong vòng 9 tháng. Sau 3 năm, dự án đã có tổng cộng hơn 30 triệu người sử dụng. Nói cách khác, Uniswap đã mất gần 9 USD cho mỗi người dùng hiện tại.
Tương tự Uniswap, 1inch cũng thường được liệt tên trong danh sách những dự án airdrop thành công. Tháng 12/2020, sàn DEX 1inch đã airdrop 90 triệu token cho hơn 55,000 địa chỉ ví. Số token này tương đương 18 triệu USD ở giá niêm yết.
“Không giống như nhiều dự án khác, chúng tôi phân phối token không phải là để thu hút người dùng mới mà là khuyến khích người dùng hiện có", Pavel Kruglov, nhân viên PR tại 1inch cho biết.
Theo ông, mục tiêu của dự án còn là phân phối token một cách công bằng cho cộng đồng. Về mặt này, dự án tự tin đã khép lại chiến dịch airdrop thành công khi tổng cộng 90 triệu token đã đến tay cộng đồng và không ai sở hữu hơn 4% tổng số token.
Bên cạnh đó, TVL trên 1inch cũng ghi nhận mức tăng đáng kể. Ngày 25/12, TVL của 1inch đạt 58.23 triệu USD. Sau khi đạt đỉnh 2.32 tỷ USD vào ngày tháng 2/2021, TVL của sàn đã giảm 99.7% xuống còn 6.78 triệu USD vào tháng 7 cùng năm.
Ngoài gây chú ý qua đợt airdrop, 1inch còn khuyến khích người dùng cung cấp thanh khoản thông qua chương trình ưu đãi Liquidity Mining. Nhà cung cấp thanh khoản có thể đem token đi stake vào các pool để nhận thưởng thêm token 1INCH.
Dawson Botsford, nhà sáng lập website chuyên về airdrop Earnifi, cho rằng airdrop có thể giúp các dự án tăng tính phi tập trung. "Nếu bạn đã có sản phẩm phù hợp với thị trường, bạn sẽ có những người dùng muốn có quyền sở hữu", ông chia sẻ.
Vì vậy, ông cho rằng người dùng nên được trao quyền sở hữu thứ gì đó có giá trị. Đó là lý do những sàn DEX như Uniswap và 1inch duy trì sức hút sau airdrop. Với 1inch, dự án tạo giá trị cho 1INCH bằng cách tạo 5 pool thưởng token cho người dùng cung cấp thanh khoản trên 1inch. Tương tự, người nắm giữ UNI cũng có thể sử dụng token để cung cấp thanh khoản với APY 4-12%.
Ngoài ra, Uniswap và 1inch mở đợt airdrop trong giai đoạn thị trường khá phù hợp. Khoảng cuối năm 2020 - năm 2021, thị trường uptrend khiến người dùng mới tham gia vào crypto tăng mạnh. Đồng thời, phí gas trên Ethereum lúc bấy giờ vẫn còn tương đối cao, airdrop còn có ý nghĩa bù đắp phí gas cho người dùng.
Hiệu quả “ăn liền”
Theo Alex Gedevani, nhà phân tích của Delphi, airdrop là con dao 2 lưỡi. Một mặt, airdrop là phương tiện marketing, tạo động lực cho người dùng trải nghiệm dự án hơn. Mặt khác, việc các ứng dụng blockchain sẽ tặng cộng đồng token khi niêm yết dự án sẽ trở thành thông lệ. Người dùng đến với dự án vì kỳ vọng airdrop nhưng cũng sẽ sớm rời đi sau khi thu được lợi ích.
Dustin Teander, nhà phân tích thuộc công ty nghiên cứu Messari, đồng tình rằng airdrop là công cụ thu hút khách hàng đắt đỏ nhưng chưa chứng minh được là có khả năng thu hút người dùng lâu dài.
Năm 2022, nền tảng giáo dục Web3 Rabbithole đã airdrop cho những người tham dự sự kiện NFT NYC có nội dung “Airdrop đang giết chết Web3”. Trả lời trang Defiant, Brennen Schlueter, Giám đốc Marketing tại Rabbithole cho biết: “Chúng tôi cần tập trung dài hạn vào những người đóng góp có giá trị cao, không nhất thiết phải mở rộng quy mô thông qua airdrop hàng loạt”.
Nhìn vào các xu hướng sau airdrop, đa số người dùng tham gia airdrop là để kiếm tiền miễn phí rồi rời đi. Ngay cả trường hợp của Uniswap, được cho là đợt airdrop lớn nhất và thành công nhất trong lịch sử crypto, cũng không ngoại lệ.
Dù vậy, dự án dường như không thực sự giữ chân được người dùng mới trong khoảng thời gian dài. Theo dữ liệu Dune Analytics, năm 2022, khoảng 7% người tham gia airdrop vẫn còn nắm giữ UNI. Trong số 7% người dùng đó, chỉ khoảng 1% tăng lượng token UNI trong ví.
Ngoài ra, năm 2020, những người tham gia airdrop UNI chiếm khoảng 40% khối lượng hàng tuần và 60% số nhà giao dịch tích cực trên Uniswap. Tính đến tháng 9/2022, nền tảng chỉ có 4,000 người giao dịch hàng tuần trên Uniswap, giảm mạnh so với mức 62,000 nhà giao dịch trong thời gian airdrop. Bên cạnh đó, chỉ khoảng 2% tham gia vào các hoạt động liên quan đến quản trị của Uniswap.
Dù có giảm, Uniswap vẫn duy trì được lượng người dùng đáng kể và giữ ngôi vị sàn DEX lớn nhất thị trường. Ở một số dự án khác, hiệu quả airdrop thậm chí còn kém bền vững hơn.
Tháng 5/2022, layer 2 Optimism lặng lẽ thông báo airdrop giữa lúc downtrend. Trong tháng đầu tiên, 140,590 địa chỉ đã nhận được airdrop OP với trung bình 1,087 OP (1,728 USD). Ngày 26/7, tổng số người nắm giữ token giảm xuống còn 95,790 người. Điều đó đồng nghĩa hơn 40,000 ví đã bán tháo OP sau khi claim airdrop.
Không giống như Uniswap, Optimism không tăng trưởng TVL hay khối lượng giao dịch. Ngày 31/5, TVL trên layer 2 này là 294.5 triệu USD. Một tháng sau, TVL dừng ở mức 281.6 triệu USD. Khối lượng giao dịch OP đạt hơn 5 tỷ USD trong tháng 6, nhưng sau tuần đầu tiên của tháng 7, con số này đã giảm xuống dưới 500 triệu USD.
Đầu năm 2022, marketplace OpenSea đứng đầu thế giới. Họ có khối lượng giao dịch hàng tháng là 4 tỷ USD với gần 99% thị phần người dùng hoạt động. Lúc bấy giờ, marketplace LooksRare đã thông báo ra mắt với tham vọng “soán ngôi” OpenSea bằng cách khắc phục những hạn chế của OpenSea.
Dự án nhắm đến những người dùng OpenSea đã giao dịch hơn 3 ETH từ tháng 3-tháng 12/2021. Hơn 124,000 người dùng đã đủ điều kiện tham gia airdrop và 67% địa chỉ đã claim token. Một tháng sau, marketplace X2Y2 có chiến lược tương tự. Dự án airdrop cho bất kỳ người dùng nào giao dịch trên OpenSea trước ngày 1/1/2022. Hơn 59% ví LOOKS và 85% ví airdrop X2Y2 đã “xả” token ngay sau đó.
Bán token hậu airdrop là một chuyện, điều quan trọng là người dùng có tiếp tục sử dụng những nền tảng này hay không?
Để claim token LOOKS, người dùng phải niêm yết NFT ERC-721 hay ERC-1155 trên LooksRare. Tuy nhiên, tỷ lệ chuyển đổi token (conversion rate) để mua một NFT trên LooksRare chỉ vào khoảng 0.24%. X2Y2 có tỷ lệ cao hơn một chút: 0.37%.
Dù việc niêm yết NFT đã kích thích lượng NFT trên nền tảng, nhiều ví không thực sự bán NFT và chọn rút NFT của họ sau khi nhận được airdrop. Do chỉ cần niêm yết NFT, X2Y2 và LooksRare đã thất bại trong việc tạo thêm doanh thu từ người dùng. Trong vòng 4 tháng, tỷ lệ giữ chân của ví airdrop trên LookRare là dưới 10%. Một năm sau đợt airdrop, chỉ 0.2% số người tham gia airdrop vẫn còn hoạt động.
Đã đến lúc airdrop “thay áo”
Theo Rabbithole, vấn đề của việc phân phối token trong một đợt airdrop lớn là nhiều người dùng sẽ không bao giờ tương tác với nền tảng nếu không có thêm ưu đãi nào. Vì vậy, Rabbithole cho rằng dự án nên thay đổi cách trao thưởng cho người dùng. Chẳng hạn, Rabbithole đề xuất phương án tốt hơn là chia nhỏ những đợt airdrop để giữ chân người dùng tương tác và sử dụng nền tảng.
Bên cạnh đó, các dự án có thể thắt chặt tiêu chí airdrop để lọc ra những người dùng thực sự. Đợt airdrop hồi tháng 3 của Arbitrum là trường hợp như vậy khi dự án có số lượng người dùng lớn, cần nhiều tiêu chí để lọc người dùng.
Arbitrum Foundation đã đưa ra tổng cộng 17 tiêu chí khác nhau, trong đó có nhiều tiêu chí tập trung về khối lượng giao dịch, tần suất sử dụng, mức độ trải nghiệm sản phẩm… Người dùng phải đạt ít nhất 3 trong số các tiêu chí này để yêu cầu nhận airdrop.
Ngoài ra, Arbitrum cũng bắt đầu áp dụng một số tiêu chí chống sybil (giả mạo danh tính). Chẳng hạn, nếu ví có số dư ít hơn 0.005 ETH và chỉ tương tác với một smart contract sẽ bị trừ một điểm. Hay trường hợp nhiều địa chỉ có hoạt động giống nhau, chuyển tiền đi nhiều hơn 20 ví khác, cũng sẽ bị coi là ví sybil.
Tương tự, thay vì airdrop để thu hút người dùng mới, dự án có khả năng chuyển sang thưởng token cho người dùng trung thành của mình. Tháng 9/2021, 1inch cũng từng airdrop 10 triệu token để hoàn lại phí gas cho người dùng đã stake trên nền tảng. Để nhận lại toàn bộ phí gas, tiêu chí quan trọng là người dùng cần stake ít nhất 100,000 1INCH. Những người dùng stake tối thiểu 100 token được hoàn lại 25% phí gas.
Như vậy, với sức ảnh hưởng trong nhiều năm, airdrop sẽ khó lòng biến mất khỏi thị trường. Song rõ ràng là các dự án sẽ tìm kiếm những hình thái airdrop mới tập trung vào người dùng “thật” hơn. Sau cùng, nếu dự án thực sự chất lượng, họ sẽ theo đuổi những giá trị bền vững, lâu dài thay vì chỉ lôi kéo người dùng trong vài tháng đầu.