Tương lai nào cho chuỗi token ăn theo BRC-20?

Cùng với sức nóng của BRC-20, hàng loạt chuẩn token đã ra đời với những lời hứa hẹn dành cho hệ sinh thái Bitcoin. Nhưng liệu những sáng kiến này có làm nên khác biệt hay chỉ là xu hướng sớm nở, chóng tàn?

uyntran.web3

Published Jun 04 2023

Updated Oct 02 2023

7 min read

Tháng 3, BRC-20 (Bitcoin Request for Comment 20) lần đầu được giới thiệu bởi một nhà phát triển ẩn danh có biệt danh Domo. Theo ông, BRC-20 có các chức năng tương tự ERC-20, chuẩn token phổ biến trên mạng lưới Ethereum.

Về bản chất, BRC-20 cho phép người dùng mint và giao dịch token thông qua giao thức Ordinals. Đáng chú ý, BRC-20 không sử dụng hợp đồng thông minh như các tiêu chuẩn NFT phổ biến khác. Thay vào đó, người dùng lưu trữ tệp dữ liệu trên Bitcoin, sử dụng Ordinals để ghi dữ liệu JSON vào satoshi, đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin.

Cơn sốt BRC-20 nguội dần

Đầu tiên, vấn đề lớn nhất là mạng lưới Bitcoin không được thiết kế để xử lý số lượng lớn giao dịch BRC-20 do sở hữu kích thước khối và thông lượng giao dịch hạn chế. Đó là lý do người dùng Bitcoin bị tắc nghẽn giao dịch hồi tháng 5 khi số lượt mint và khối lượng giao dịch token BRC-20 bùng nổ.

coin98 — Số giao dịch chờ xác nhận trong mempool tăng vọt lên 450,000 lúc cao điểm.

Cơ chế của BRC-20 cũng góp phần làm tăng tắc nghẽn không gian khối. Các token này được lưu trữ ở định dạng JSON và tiêu thụ nhiều không gian khối hơn. Dữ liệu của Blockchain.com cho thấy mempool Bitcoin vào giữa tháng 5 đã gặp phải tình trạng tắc nghẽn kỷ lục. Tháng 4/2021, mạng lưới từng chứng kiến 200,000 giao dịch xếp hàng trong mempool, song BRC-20 đã đẩy con số đó lên 450,000 giao dịch.

Kéo theo đó, phí gas trên blockchain này cũng tăng vọt. Chẳng hạn, ngày 7/5, người dùng phải mất khoảng 10 USD để mint 1 token BRC-20. Ngày 8/5, phí giao dịch tiếp tục tăng lên mức cao nhất trong 2 năm là 30.15 USD. Đây là con số gấp 15 lần so với mức 2 USD duy trì từ năm 2021.

Ngoài ra, BRC-20 không hoạt động dựa trên hợp đồng thông minh và chỉ đơn giản là một cách lưu trữ dữ liệu trên Bitcoin. Vì vậy, token BRC-20 không thể được sử dụng trong các ứng dụng khác như sàn DEX hay giao thức cho vay.

Khi còn chưa chứng minh được tiềm năng của mình, xu hướng BRC-20 đã nhanh chóng hạ nhiệt sau vài ngày. Theo dữ liệu brc-20.io, vốn hóa thị trường token BRC-20 chỉ còn 475 triệu USD, thấp hơn rất nhiều so với mức cao kỷ lục 1 tỷ USD. Ngoài ra, token ORDI hiện đang được giao dịch với giá 8.9 USD, giảm 69% so với ATH ghi nhận ngày 8/5.

Trong khi đó, các nhóm phát triển khác vẫn tiếp tục tạo ra những tiêu chuẩn mới như ORC-20 và SRC-20 với mục tiêu trở thành “phiên bản cải tiến” của BRC-20.

Chuỗi thử nghiệm không hồi kết

Nói về thiếu sót của BRC-20, trước hết, tên token BRC-20 chỉ có thể chứa tối đa 4 ký tự. Ngoài ra, tổng nguồn cung và số lượng token tối đa cho mỗi lần mint token BRC-20 luôn cố định, không thể điều chỉnh theo nhu cầu.

BRC-20 không thể tương tác với hợp đồng thông minh và chỉ là một tệp dữ liệu được lưu trữ trên mạng lưới Bitcoin. So với ERC-20, tiện ích của BRC-20 còn khá giới hạn. Sau khi mint token, người dùng chỉ có thể chuyển token qua lại giữa các ví khác nhau.

Do quá trình tạo token chỉ đơn giản là ghi dữ liệu vào satoshi, mạng lưới Bitcoin không thể ngăn chặn các bản sao vi phạm tiêu chuẩn BRC-20. Điều này đặt ra mối quan ngại về tính an toàn và tin cậy của các giao dịch và token BRC-20 trên mạng Bitcoin.

Để giải quyết nhược điểm của BRC-20, chuẩn ORC-20 cho phép tên token có độ dài khác nhau, cho phép mở ra nhiều dự án đa dạng hơn. Trong mỗi giao dịch ORC-20, người gửi chỉ định số tiền sẽ gửi cho người nhận với số tiền lớn hơn giá trị thực của giao dịch. Sau đó, số tiền còn lại sẽ được gửi lại cho người gửi sau khi trừ đi các chi phí giao dịch phát sinh. Phương pháp này giúp cho giao dịch của người dùng được thực hiện an toàn hơn và loại bỏ khả năng double-spending.

Nối tiếp ORC-20, SRC-20 (còn gọi là STAMPS) là tiêu chuẩn mới được đội ngũ Stampchain tạo ra vào tháng 5. Khác với 2 tiêu chuẩn trên, SRC-20 sử dụng Bitcoin Stamp lưu trữ dữ liệu trong UTXO thay vì witness data như Ordinals. UTXO là bản ghi Bitcoin chưa sử dụng khi giao dịch giữa hai địa chỉ được thực hiện.

Để giảm dung lượng khối, SRC-20 cũng cho phép các node giảm bớt hoặc loại bỏ witness data. Vì thông tin được lưu trữ trong UTXO, dữ liệu Bitcoin Stamp không thể bị xóa bỏ khỏi blockchain. Tuy nhiên, nhược điểm là không gian lưu trữ dữ liệu của SRC-20 lớn hơn cả BRC-20 và chỉ giới hạn trong định dạng hình ảnh 24 x 24 pixel hoặc hình ảnh PNG, GIF 8 bit.

Nhìn chung, SRC-20 và ORC-20 đã khắc phục được một số thiếu sót của BRC-20. Tuy nhiên, điểm yếu lớn nhất là thiếu tính phi tập trung vẫn còn đó vì đây là bản chất cố hữu của giao thức Ordinals. Các chuẩn token này vẫn sử dụng tệp JSON để ghi dữ liệu, tạo và chuyển token.

Mạng lưới Bitcoin về cơ bản không thể triển khai các hợp đồng thông minh phức tạp, đồng thời token BRC-20 không phải là tài sản như ERC-20. Người tạo token chỉ có thể chứng minh sự tồn tại của token bằng cách ghi vào satoshi. Vì vậy, khả năng ứng dụng của chúng khó có thể vượt ngoài phạm vi của giao dịch memecoin.

Dù các thử nghiệm trên mạng lưới Bitcoin đã tạo được tiếng vang ở giai đoạn đầu, chúng đều không thể duy trì được sự chú ý lâu dài. Về cơ bản, BRC-20 được tạo ra với những chức năng tương tự ERC-20 song cơ chế hoạt động và khả năng mở rộng của Bitcoin vẫn chưa thể đáp ứng được nhu cầu tương tự Ethereum. Nếu các nhà phát triển vẫn tiếp tục tạo những chuẩn token mới, các khác biệt nhỏ đó chỉ là “bình mới, rượu cũ” của Ordinals và không mang lại lợi ích dài hạn cho Bitcoin.

Đọc thêm: BRC-721E cho phép chuyển NFT từ Ethereum đến Bitcoin.