SEC có thực sự bất khả chiến bại?

Trên thực tế, ngay cả khi đối đầu với các công ty tài chính truyền thống, SEC cũng hiếm khi thua kiện. Theo báo cáo thường niên năm 2022, SEC đã tiến hành 760 hành động thực thi, tăng 9% so với cùng kỳ năm trước. Kết quả các vụ kiện không được thống kê, song tờ Forbes nhận định hầu hết bị đơn chọn dàn xếp và không thừa nhận hay phản bác các cáo buộc.

Những cuộc thương lượng như vậy đã góp phần mang về cho SEC 6.439 tỷ USD trong năm 2022, mức cao nhất trong lịch sử của cơ quan và tăng gần gấp đôi mức 3.852 tỷ USD ghi nhận năm 2021. Tổng tài sản của SEC tăng từ 12.2 tỷ USD lên 14.1 tỷ USD, phần lớn đến từ tiền phạt các dự án.

Dù bị đơn quyết định theo đuổi vụ kiện, SEC vẫn có lợi thế hơn. Khi cáo buộc một người vi phạm chứng khoán, SEC thường đưa vụ việc ra xét xử hành chính và thẩm phán của cơ quan sẽ giải quyết vụ án thay vì bồi thẩm đoàn. Một thẩm phán tiết lộ với New York Times họ từng bị chỉ trích vì thường xuyên ủng hộ các bị cáo. Người này sau đó đã từ chức.

Tuy nhiên, hiếm không đồng nghĩa SEC không bao giờ bại trận. Và sau mỗi lần như vậy, cơ quan đều phần nào thể hiện những thiếu sót trong cách làm việc có phần cảm tính của mình.

Những lần SEC “rớt đài”

“Bóp méo sự thật”

Năm 2006, William Krueger, khách hàng công ty Heartland Advisors Inc, đã bán 25,000 USD cổ phiếu của Heartland Short Duration Fund (SDF) sau bữa ăn trưa với Chủ tịch Heartland William Nasgovitz. Trong đơn khiếu nại, SEC cáo buộc Nasgovitz đã tiết lộ cho Krueger biết giá SDF sẽ giảm.  

Tòa án chỉ trích SEC đã cố tình dẫn sai lời nghi can, từ đó xuyên tạc sự thật và luật pháp. SEC tuyên bố Krueger đã trở lại văn phòng Heartland sau bữa trưa để tham quan khu phức hợp mới và chủ ý đặt từ "tham quan" trong ngoặc kép. Xem xét lời khai của Krueger, tòa nhận thấy từ “tham quan” chưa bao giờ được Krueger sử dụng và do đó việc SEC đặt từ này trong ngoặc kép đã cố ý gây hiểu nhầm về quan hệ của hai bên.

Ngoài ra, SEC viện dẫn việc trợ lý của Nasgovitz chuẩn bị bản tóm tắt các khoản nắm giữ của Krueger trước bữa ăn trưa. Tòa cho rằng hành vi này "hoàn toàn không gì bất thường" và lên án SEC vì không đề cập đến những lần người trợ lý chuẩn hồ sơ tương tự cho các khách hàng khác. 

Cuối cùng, tòa phát hiện SEC đã trích dẫn sai lời khai của Krueger về vai trò đại diện tài khoản của Nasgovitz. Theo cơ quan, Krueger khai nhận ông không biết Nasgovitz là đại diện tài khoản của mình. Khi xem xét hồ sơ, tòa nhận thấy Krueger chỉ tuyên bố ông không biết thuật ngữ "đại diện" nghĩa là gì.

“Chôn vùi những thất bại”

Tháng 6/2011, SEC đã hủy bỏ đơn kiện dân sự chống lại Edward Steffelin, cựu Giám đốc GSC Capital Corp. Ông bị cáo buộc hỗ trợ JP Morgan "dụ dỗ" nhà đầu tư mua trái phiếu đảm bảo thế chấp vào cuối thời kỳ bong bóng bất động sản Mỹ năm 2007.

Steffelin là cá nhân duy nhất bị buộc tội khi JP Morgan đồng ý dàn xếp 153.6 triệu USD. Khi còn làm việc cho GSC, Steffelin từng chọn danh mục đầu tư cho nghĩa vụ nợ được thế chấp trị giá 1.1 tỷ USD. SEC cáo buộc Steffelin biết quỹ phòng hộ Magnetar Capital LLC đã giúp chọn một số tài sản được đưa vào CDO.

“Điều đó rất bất thường và đáng xấu hổ với SEC”, John C. Coffee Jr., giáo sư tại Trường Luật Columbia nhận xét.

Steffelin cho biết ông đã chịu áp lực rất lớn từ vụ việc. Theo New York Times, ông quyết định đối đầu với SEC vì tin rằng mình không phạm tội lừa đảo hay làm bất cứ điều gì sai trái. “Nếu tôi dàn xếp, chuyện này sẽ theo tôi đến hết cuộc đời. Sự nghiệp của tôi sẽ kết thúc”, ông trả lời New York Times.

Nhưng ngay cả khi SEC rút đơn kiện, rắc rối không dừng ở đó. Steffelin đã phải đối mặt với cơn giận dữ của nhà đầu tư trong thời kỳ khủng hoảng tài chính. Tên của Steffelin bị nhắc đến trên khắp các mặt báo, thậm chí đặt cạnh Angelo Mozilo, người được mệnh là "thủ phạm hàng đầu của cuộc khủng hoảng tài chính 2008 tại Mỹ". Mỗi khi Steffelin tìm tên mình trên Google, tội danh lừa đảo lại hiện lên.

Jonathan Weil, cây bút của Bloomberg tỏ ra thất vọng vì SEC giữ im lặng khi rút đơn kiện. Không phải SEC, phóng viên James Stewart của tờ New York Times mới là người công khai điều đó khi tiếp cận Steffelin.

"Khi SEC kiện Edward Steffelin, cơ quan này đã đưa ra thông cáo báo chí cho cả thế giới biết họ đã cáo buộc ông ấy tội lừa đảo", Weil viết. 

Theo Weil, SEC luôn sẵn sàng "đưa ra những tuyên bố chẳng mấy hay ho" khi kiện người khác. Nhưng nếu nghi can thắng, SEC thường giữ im lặng. Chẳng hạn, cơ quan từng đệ đơn kiện Scott Keys, cựu Giám đốc Tài chính IndyMac Bancorp tội gian lận. Dù thẩm phán liên bang ở California đã bác bỏ toàn bộ cáo buộc của SEC, họ vẫn không cập nhật thông tin vụ kiện trên website.

“Không hề có bằng chứng”

Ngày 13/12/2021, tại Tòa án quận Đông Virginia, Thẩm phán Claude Hilton bác bỏ đơn kiện của SEC cáo buộc Christopher Clark tội giao dịch nội gián. Năm 2017, Clark đã thực hiện số lượng lớn giao dịch cổ phiếu CEB Inc ngay trước khi công ty được mua lại. SEC cáo buộc anh rể của Clark, cựu nhân viên kế toán CEB, đã tiết lộ với ông vài ngày trước khi công ty Gartner Inc thỏa thuận thâu tóm CEB. 

Clark từ chối hòa giải với SEC vì ông có lý do chính đáng để tin rằng cổ phiếu CEB sẽ tăng giá. Theo Clark, nhận định của ông không liên quan đến William Wright, kiểm toán viên CEB. Clark dự đoán giá cổ phiếu của CEB lúc đó bị định giá thấp và sẽ hồi phục khi toàn thị trường tăng trưởng mạnh sau cuộc bầu cử của Donald Trump tháng 11/2016.

Tòa đồng ý với Clark rằng đơn kiện của SEC đơn thuần dựa trên suy đoán và không đủ căn cứ buộc tội theo luật. Mark Cummings, luật sư của Clark, cho biết kết quả này cho thấy rằng các cơ quan quản lý cho rằng hành động quá phụ thuộc vào dữ liệu. Chẳng hạn, họ quyết định đệ đơn kiện chỉ vì giao dịch được thực hiện ngay trước một sự kiện khiến giá cổ phiếu của công ty tăng hoặc giảm. 

“Chỉ riêng dữ liệu này không đủ để khởi tố dân sự hoặc hình sự chống lại doanh nghiệp”, luật sư lập luận.

Wall Street Journal cho hay SEC đưa ra trung bình khoảng 30 vụ giao dịch nội gián mỗi năm và nhiều vụ kiện liên quan đến nhiều hơn một bị cáo. Hầu hết doanh nghiệp chọn thỏa thuận với SEC trước khi ra tòa. John Reed Stark, cựu luật sư của SEC, cho biết cơ quan hiếm khi thua khi ra tòa.

Tòa cho rằng việc ông Clark mạo hiểm số tiền lớn vào các giao dịch quyền chọn CEB không có gì khác lạ với những giao dịch trước đó của ông. Ông thường xuyên giao dịch quyền chọn CEB trong nhiều năm. Thẩm phán Hilton không cảm thấy những luận điểm của SEC đủ thuyết phục họ tin rằng Clark nhận được thông tin mật.

“Cơ quan có thể suy đoán ông Clark đã kiếm được quá nhiều tiền hay thành công hơn mức ông ấy nên đạt được. Vì vậy, ông ấy hẳn là đã lấy được thông tin nội bộ. Nhưng họ không có bằng chứng”, Thẩm phán Hilton cho biết.

Niềm tin đang xa rời SEC

Những tiêu chuẩn khó hiểu

Kể từ thời chính quyền Trump, SEC đã tuyên bố phần lớn thị trường tiền mã hóa là chứng khoán chưa đăng ký và thuộc thẩm quyền của họ. Tất nhiên, luận điệu này vấp phải sự phản đối từ hàng loạt dự án và cộng đồng tiền mã hóa.

Trước hết, tiện ích và đặc điểm của token có thể thay đổi theo thời gian. Ngoài ra, SEC chưa bao giờ xác định được chính xác những token nào được coi là chứng khoán và cũng không đặt ra lộ trình đăng ký với cơ quan rõ ràng cho các công ty. 

Trong cuộc phỏng vấn với Fortune, Gavin Michael, CEO sàn giao dịch Bakkt đã thốt lên: "Thật tốt khi họ nói cho tôi biết tôi không được phép làm gì. Nhưng xin hãy chỉ tôi làm thế nào để hoạt động đúng quy định”. Trước đó, Bakkt đã hủy niêm yết token ALGO và MANA do những token này bị SEC gọi là chứng khoán trong đơn kiện chống lại Bittrex. 

Không lâu sau, nền tảng tiếp tục hủy niêm yết đồng loạt 25 token để không phải chạy theo các động thái pháp lý của cơ quan quản lý. Tuy nhiên, dù đánh giá nhiều yếu tố từ nguy cơ bảo mật cho đến tiêu chuẩn chứng khoán Howey Test, họ vẫn không thể dự đoán được SEC. Mới đây, Bakkt đã quyết định loại bỏ SOL, MATIC và ADA sau khi 3 token này xuất hiện trong vụ kiện giữa SEC với Binance.

Một số thành viên trong Quốc hội Mỹ cũng đang đứng về phía crypto. Các thành viên đảng Cộng hòa tại Hạ viện đã đặt nghi vấn về trách nhiệm của Gary Gensler đối với thị trường. Tháng 6, như Interlock đưa tin, Dân biểu Warren Davidson và Dân biểu Tom Emmer đã trình "Đạo luật Ổn định SEC" trước Hạ viện để chấm dứt tình trạng lạm quyền của Gary Gensler, Chủ tịch Ủy ban Giao dịch và Chứng khoán Mỹ (SEC).

“Chúng ta cần bảo vệ thị trường vốn Mỹ khỏi vị chủ tịch chuyên quyền hiện tại. Tôi đề xuất đạo luật này để khắc phục tình trạng lạm dụng quyền lực và bảo vệ tối đa lợi ích cho thị trường trong nhiều năm tới", Davidson chia sẻ.

Dưới sự chỉ đạo của Gary Gensler, Dân biểu Davidson nhận xét SEC đang đặt “những ý tưởng bất chợt của chủ tịch” lên trên lợi ích của nhà đầu tư. Trong khi đó, Emmer chỉ trích Gensler đã không hoàn thành đúng nhiệm vụ của mình, dẫn đến sự sụp đổ của hệ sinh thái Terra cũng như các nền tảng Celsius, Voyager và FTX. 

Tôi không có luật, nhưng bạn phải tuân thủ

Trước làn sóng chỉ trích đó, SEC nói gì? Tại một sự kiện của Đại học Rutgers ở New York, Giám đốc SEC Gurbir Grewal tuyên bố sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý đối với các công ty tiền mã hóa là do ngành công nghiệp không tuân thủ quy định của cơ quan.

Nhìn vào thực tế, SEC vẫn luôn né tránh yêu cầu xây dựng khung pháp lý cho tiền mã hóa. Tháng 3, Gensler phát biểu trước Hạ viện rằng cơ quan không cần có quy định riêng cho tiền mã hóa vì đã có sẵn luật chứng khoán. Từ tháng 7/2022, sàn giao dịch Coinbase đã gửi đơn đề nghị SEC đưa ra khung pháp lý cụ thể cho tiền mã hóa song bị cơ quan phớt lờ.

Ngày 12/6, tỷ phú Mark Cuban đã lên tiếng chỉ trích SEC cố ý không cung cấp quy chuẩn phân loại chứng khoán và tiền mã hóa rõ ràng. Cuban tuyên bố không có quy trình đăng ký nào được đưa ra trong tài liệu “Khuôn khổ phân tích hợp đồng đầu tư cho tài sản kỹ thuật số” của SEC. Do đó, các dự án “gần như không thể biết” dịch vụ và sản phẩm nào trong thị trường crypto là chứng khoán.

Ngày 14/6, sau khi chịu sức ép từ tòa án, SEC xin trì hoãn thêm 120 ngày để đưa ra khuyến nghị về các quy tắc. Tuy nhiên, cho đến khi SEC đề xuất quy tắc mới, Coinbase vẫn phải tuân thủ luật chứng khoán hiện hành. Nói cách khác, cơ quan này rõ ràng không hề có ý định thiết lập khung pháp lý cụ thể, rõ ràng và phù hợp cho crypto. Những gì họ đang làm là bắt các dự án phải chấp hành một thứ luật không hề tồn tại.

Ripple - tia hy vọng của crypto

Tháng 12/2020, SEC cáo buộc XRP là chứng khoán và kiện Ripple Labs chào bán chứng khoán chưa đăng ký. Sau 2 năm rưỡi, vụ kiện đã gần đi đến hồi kết với những tín hiệu tích cực nghiêng về phía Ripple. Luật sư John Deaton của Ripple tin rằng chính những lập luận lỏng lẻo của SEC có thể mang lại chiến thắng cho dự án.

Theo ông, việc SEC khẳng định XRP luôn là chứng khoán cho thấy Howey Test khó có thể xác định liệu một tài sản có phải là chứng khoán hay không. Năm 1946, Howey Test bắt đầu được SEC sử dụng để kiểm tra xem một tài sản hoặc hoạt động tài chính có phải là chứng khoán hay không. 

Theo Howey Test, tài sản được coi là chứng khoán nếu đáp ứng 3 yếu tố: 

• Là khoản đầu tư bằng tiền hoặc tài sản liên quan.
• Tiền sẽ được đầu tư vào một doanh nghiệp.
• Nhà đầu tư kỳ vọng nhận được lợi nhuận thông qua công sức hoặc sự hỗ trợ của người khác.

Xuyên suốt vụ kiện, SEC đã mời chuyên gia để làm chứng chống lại Ripple. Chuyên gia này gọi toàn bộ cộng đồng XRP là “doanh nghiệp chung” do lợi nhuận của nhà đầu tư được kết hợp và phụ thuộc vào sự thành công của bên thứ 3 hoặc những người bán khoản đầu tư.

Deaton cho rằng những nhận định này là vô căn cứ vì chuyên gia không phỏng vấn bất kỳ chủ sở hữu XRP nào và SEC cũng không đưa quan điểm của chuyên gia vào bản tóm tắt lời khai. Deaton tiết lộ khoảng 3,000 kiến nghị đã được đệ trình lên tòa án. Qua đó, dự án nhận thấy nhiều người mua XRP lần đầu thậm chí không biết đến sự tồn tại của Ripple Labs hay dự án có bất kỳ ảnh hưởng nào đến token này.

Ngày 13/6, ông tiếp tục chia sẻ điểm sáng mới trong vụ kiện. Theo Deaton, email được giải mật của William Hinman, cựu Giám đốc SEC cho thấy Quốc hội Mỹ cần can thiệp và cung cấp sự rõ ràng trong quản lý tài sản mã hóa. Về cơ bản, các tài liệu không ảnh hưởng đến quan điểm của thẩm phán về việc liệu XRP có được Ripple cung cấp dưới dạng hợp đồng đầu tư hay không. Tuy nhiên, tài liệu chứng minh bài phát biểu của Hinman đã gây ra sự nhầm lẫn trên thị trường.

Trong email, một số thành viên SEC cho rằng ông Hinman đã đưa ra lập trường quá chắc chắn rằng Ethereum không phải chứng khoán, khiến cơ quan có thể gặp khó khăn cho các quyết định trong tương lai. Ngoài ra, Hinman sử dụng ví dụ về Howey Test rộng hơn bình thường, khiến người nghe có thể hiểu nhầm về cách phân loại chứng khoán.

Deaton cho biết các tài liệu thể hiện mâu thuẫn lớn giữa William Hinman và Jay Clayton. Clayton giữ chức Chủ tịch SEC từ ngày 4/5/2017 đến ngày 23/12/2020. Deaton kêu gọi điều tra lý do Hinman nhất quyết thực hiện bài phát biểu bất chấp những lời cảnh báo từ Văn phòng Tổng cố vấn của SEC và giám đốc thị trường giao dịch.

Trước và sau khi làm việc tại SEC, Hinman làm việc tại công ty luật có tên Simpson Thacher & Bartlett. Công ty là thành viên của tổ chức vận động chính sách Enterprise Ethereum Alliance nhằm thúc đẩy việc sử dụng công nghệ blockchain Ethereum.

Theo nhóm giám sát Empower Oversight Whistleblowers and Research, Hinman vẫn nhận được hàng triệu USD từ Simpson Thacher trong thời gian làm việc cho SEC. Ngoài ra, việc Hinman gọi bài phát biểu của mình là "Ether Speech" cho thấy cựu giám đốc SEC có thể có sự thiên vị dành cho Ethereum.

Đọc thêm: Itmeans: Vụ kiện SEC-Binance là lời tuyên chiến với toàn ngành crypto.